Bir insanın özgüveninin düşük olduğunu söylerken yaklaşık olarak benzer şeyler düşünüyor ve anlıyor olsak da psikoloji literatüründe “özgüven” kavramının belirgin, net bir karşılığı bulunmuyor. Bunun yanı sıra kavram olarak tam anlamıyla birbirlerini karşılamamakla beraber bütünüyle farklı olduğunu söyleyemeyeceğimiz (self-perception, self-concept, self-image, self-acceptance, self-confidence, ego strength, self-esteem) gibi literatürde yaygın kullanılan kavramlar yer yer kafa karışıklıklarına yol açabilmekte. Özgüven konusunda herkes tarafından kabul edilen net tanımlamalar olmadığının ve olamayacağının altını çizerek yaygın birkaç tanıma göz atalım:

Bandura–> kişinin kendisini değerli hissetme yönündeki yargısı.

Felz–> kişinin belli bir işi başarılı şekilde yapabileceğine, o işin üstesinden gelebileceğine yönelik insancı, kişinin kendi yetenek güç ve kararlarına güvenmesi.

Hambly –> özgüven kişinin kendi yeteneklerine kesin olarak inancı.

Bazı araştırmacılar özgüvenin duruma özgü, geçici bir özellik olmaktan öte süreklilik gösteren bir kişilik özelliği olduğunu düşünmekte(Pervin ve John, 2019).

Bu konuda literatürde derin ve bizim için çok da üzerinde durmanın anlamlı olmadığı kalabalık tartışmalar mevcut. Bunlara burada değinmeyeceğiz. Genel olarak baktığımızda yüksek özgüvenin kişin kendisine karşı olumlu bir bakış açısına sahip olmasıyla birlikte karşılaştığı problemlerin üstesinden başarılı şekilde gelebileceğine olan inancıylala ilişkilendirilirken; düşük özgüven kişini kendisine karşı negatif bir bakış açısına sahip olup karşı karşıya olduğu görevlerde başarı gösterebileceğine dair inancının düşüklüğü ile ilişkilendiriliyor.

Düşük Özgüven İle İlgili Tablolar

• Hayır diyememe, ilişkilerinde sınır koyamama, diğerleri tarafından kullanılma
• Eleştirilere karşı hassas olma
• Sosyal ortamdan kaçınma, başkalarının önünde sunum veya konuşma yapmaktan çekinme
• Sürekli kıyaslama
• Kendini değersiz, yetersiz ve başarısız olarak değerlendirme
• Hızla umutsuzluğa kapılma
• Diğer insanlar tarafından reddedileceğini önemsenmediğini düşünmek
• Başkalarının görüşlerine çok önem verme
• Kendini sürekli eleştirme ve suçlama
• Başarılarını küçümseme veya başkalarına atfetme
• Hatalarını abartma veya kabullenememe
• Yeni deneyimlere açık olmama
• Kendiyle ilgilenmeme, kendi bakımını ihmal etme
• Söyleyeceklerini değersiz bulma ve az konuşma
• Kendini sıkıcı bulma, başkalarının kendiyle vakit geçirmek istemeyeceğini düşünme

Yüksek Özgüven İle İlgili Tablolar

• • Kendini olduğu gibi kabul etme, kendine saygı duyma ve takdir etme
  • Kendini değerli biri olarak görme, eksikliklerine rağmen gurur duyma
  • Kendi kararlarını verebilme, başarabileceğine inanma
  • Başarılarını kutlama veya paylaşma, hatalarını kabullenme veya öğrenme
  • Yeni deneyimlere açık olma, risk alabilme
  • Başkalarının görüşlerine saygı duyma ama etkisi altında kalmama
  • Kendini gerçekçi ve yapıcı bir şekilde değerlendirme
  • Olaylara olumlu tarafından bakma, hayal kurabilme
  • Kendinden emin olma, kendine güvenen bir duruş sergileme
  • Kendiyle dengeli şekilde ilgilenme
  • Giyimine özen gösterme
  • Özbakımına zaman ayırma
  • Sorumluluk alabilme ve verilen sorumlulukları yerine getirebilme
  • Övgüyü ve eleştiriyi uygun şekilde kabul edebilme
  • Hedefleri olan ve bunlara ulaşmak için çaba gösteren bir kişi olma